කාන්තා අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ තත්ත්වය

කාන්තා අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ තත්ත්වය

එක්සත් ජනපදයේ සිට කොංගෝ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජනරජය දක්වා, කාන්තා සහ ගැහැණු ළමයින්ගේ අයිතිවාසිකම් බරපතල පසුබෑමකට ලක්ව ඇත. අභියෝග තිබියදීත්, වැඩිදියුණු කිරීම් සහ ජයග්‍රහණ ද ඇත. අද, ජාත්‍යන්තර කාන්තා දිනය වෙනුවෙන්, හියුමන් රයිට්ස් වොච් හි කාන්තා අයිතිවාසිකම් අංශයේ අධ්‍යක්ෂිකා මැකරීනා සාස්, පසුගිය වසරේ කාන්තා අයිතිවාසිකම්වල හොඳම සහ නරකම දේ සහ 2025 දී හියුමන් රයිට්ස් වොච් අවධානය යොමු කරන දේ පිළිබඳව ඒමි බ්‍රවුන්ෂ්වීගර් සමඟ කතා කර ඇත.
පසුගිය වසරේ කාන්තා අයිතිවාසිකම් සම්බන්ධයෙන් නිවැරදි වූයේ කුමක්ද?
කාන්තා අයිතිවාසිකම් සඳහා වූ සීමාවන් ඉවත් කර - මන්දගාමි වුවද - ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය කරා ගමන් කළ රටවල් තිබේ. 2023 දෙසැම්බර් මාසයේදී බලයට පත් වූ නව රජය, ගබ්සා කිරීමේ ප්‍රවේශයට බාධා ඇති කිරීමට පෙර පරිපාලනයේ ප්‍රවණතාවය නැවැත්වූ යේ පෝලන්තය ය. කැමැත්තෙන් තොරව ලිංගිකව හැසිරීම දූෂණයක් බව හඳුනා ගැනීම සඳහා  තම රට ස්ත්‍රී දූෂණ නීතිය ද පුළුල් කළේය. මීට පෙර, කාන්තාවන්ට සහ ගැහැණු ළමයින්ට තම දූෂකයාට විරුද්ධ වූ බව හෝ සටන් කළ බව ඔප්පු කිරීමට සිදු විය.
මෙක්සිකෝවේ, ප්‍රාන්ත උසාවි සහ ව්‍යවස්ථාදායකය හරහා ගබ්සාව ක්‍රමානුකූලව නිර්සාපරාධීකරණය කර ඇති අතර, පසුගිය වසරේ එහි විශාලතම රාජ්‍යය වන මෙක්සිකෝ ප්‍රාන්තය ද එය අනුගමනය කළේය. මෙය මිලියන සංඛ්‍යාත කාන්තාවන්ට සහ ගැහැණු ළමයින්ට යම් තාක් සාධාරණීකරණයක් විය. ෆෙඩරල් සහ ප්‍රාන්ත රජයේ තනතුරු වල සමාන ගෙවීම් සහ ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය සහතික කිරීම සඳහා මෙක්සිකෝව ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයක් ද සම්මත කළේය.
ලතින් ඇමරිකාවේ වෙනත් තැන්වල, චිලී රාජ්‍යයේ ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය මත පදනම් වූ ප්‍රචණ්ඩත්වයට එරෙහිව නව පුළුල් නීතියක් තිබේ. වැදගත් වන්නේ, ලිංගික ප්‍රචණ්ඩත්වයට එරෙහිව සටන් කිරීමේ අංගයක් ලෙස නීතියට “ලිංගික නොවන අධ්‍යාපනය” ඇතුළත් කිරීමයි. ලිංගික ප්‍රචණ්ඩත්වයේ මූල හේතු ආමන්ත්‍රණය කිරීම සඳහා, අපි ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය පිළිබඳ කෘති භාවිතා නොකර දරුවන් දැනුවත් කළ යුතු අතර එක් ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවයක් තවත් ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවයකට වඩා උසස් යන අදහස බලාත්මක කරන සමාජ හා සංස්කෘතික භාවිතයන් ආමන්ත්‍රණය කළ යුතුය. ලිංගික හා ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය මත පදනම් වූ ප්‍රචණ්ඩත්වය තවමත් බොහෝ අවකාශයන්හි සාමාන්‍යකරණය වී ඇති අතර, තරුණයින්ට කැමැත්ත යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ කුමක්ද සහ සෞඛ්‍ය සම්පන්න ලිංගික සම්බන්ධතා කෙබඳුදැයි ඉගෙන ගත හැක්කේ ලිංගික නොවන අධ්‍යාපනය හරහා ය.
පසුගිය වසර පුරා කාන්තා අයිතිවාසිකම් පසුබෑමට හේතුව කුමක්ද?
ලොව පුරා ගැටුම්වල පරිමාණය කරදරකාරී වන අතර, ගැටුම්වලදී ලිංගික ප්‍රචණ්ඩත්වයේ විශාල සිදුවීම් එය ඊටත් වඩා ඛේදවාචකයක් බවට පත් කරයි. මෙය ප්‍රසිද්ධ යථාර්ථයක් වුවද, රටවල් තවමත් ගැටුම් අතරතුර කාන්තාවන්ට සහ ගැහැණු ළමයින්ට අවශ්‍ය සෞඛ්‍ය සේවා සපයන්නේ නැත, ලිංගික ප්‍රචණ්ඩත්වය වටා ඇති අපකීර්තිය හා ලැජ්ජාවට එරෙහිව සටන් කරන රටවල් නොවන අතර, එමඟින් දිවි ගලවා ගත් අයට සේවා සහ යුක්තිය ලබා ගැනීම දුෂ්කර වේ.
මෙම අඩුපාඩු නැගෙනහිර කොංගෝ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජනරජයේ ඔබට දැක ගත හැකිය, එහිදී 
 සහාය ලබන M23 සන්නද්ධ කණ්ඩායමේ මෙම වසරේ ඉදිරි ගමන ව්‍යසනකාරී මානුෂීය අර්බුදයකට තුඩු දී තිබේ. ගැටුමට සම්බන්ධ සියලුම පාර්ශ්වයන් විසින් ලිංගික හිංසනය සිදු කරනු ලැබේ, නමුත් දිවි ගලවා ගත් අයට කිසිදු සහයෝගයක් සහ සේවාවක් නොමැත. අපරාධ කණ්ඩායම් රටේ සමහර කොටස් පාලනය කරන හයිටියේ ද ඔබට එය දැකිය හැකිය. පසුගිය මාස කිහිපය තුළ මෙම කණ්ඩායම් කාන්තාවන්ට සහ ගැහැණු ළමයින්ට එරෙහි බිහිසුණු ලිංගික හිංසන ක්‍රියා ඇතුළුව සිවිල් වැසියන්ට එරෙහි ප්‍රහාර තීව්‍ර කර ඇත. දිවි ගලවා ගත් අයට යුක්තිය පතා යාමට කොන්දේසි ඇති වේ යැයි අපි බලාපොරොත්තු වන අතර, ඔවුන්ගේ ක්ෂණික අවශ්‍යතා කඩිනමින් විසඳා ගත යුතුය.
ඇෆ්ගනිස්ථානයේ, තලේබාන්වරු කාන්තාවන්ට සහ ගැහැණු ළමයින්ට එරෙහි ඔවුන්ගේ ප්‍රහාරය දෙගුණ කර ඇත. කාන්තාවන් පිටතින් දැකිය හැකි නම් ජනේල අවහිර කිරීමට පවා ඔවුන් නියෝග කර ඇත. නූතන ඉතිහාසයේ පෙර නොවූ විරූ මට්ටමක තලේබාන්වරු කාන්තාවන් සහ ගැහැණු ළමයින් වෙන් කර ඇත. නමුත් අවසානයේ, මන්දගාමී වුවද, ලෝකය ප්‍රතිචාර දක්වමින් සිටී. ස්ත්‍රී පුරුෂ හිංසාව පිළිබඳ මනුෂ්‍යත්වයට එරෙහි අපරාධය සඳහා තලේබාන් නායකයින් දෙදෙනෙකුට එරෙහිව අත්අඩංගුවට ගැනීමේ වරෙන්තු නිකුත් කරන ලෙස ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරණයේ නඩු පවරන්නා අධිකරණයෙන් ඉල්ලා සිටියේය. කාන්තාවන්ට එරෙහි සියලු ආකාරයේ වෙනස්කම් කිරීම් තුරන් කිරීමේ සම්මුතිය (CEDAW) උල්ලංඝනය කිරීම නවත්වන ලෙස අනෙකුත් රටවල් ඇෆ්ගනිස්ථානයට බලපෑම් කරමින් සිටී. ඇෆ්ගනිස්ථාන කාන්තාවන් මනුෂ්‍යත්වයට එරෙහි අපරාධයක් ලෙස ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය අනුව වර්ණභේදවාදය නිර්මාණය කිරීමේ ව්‍යාපාරයකට නායකත්වය දෙන අතර, රටවල් කිහිපයක් මෙම ඉල්ලීමට සහාය දක්වයි.
එක්සත් ජනපදයේ කාන්තා අයිතිවාසිකම් සඳහා ආපසු හැරීම් අපි දකිමු. පළමු ට්‍රම්ප් ජනාධිපති ධුරය ප්‍රජනන අයිතිවාසිකම් සඳහා නරක වූ අතර, මාසයකට පසු, ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ගේ දෙවන ධුර කාලය කාන්තාවන්ට ඊටත් වඩා කරදරකාරී ය. කාන්තාවන් සහ ගැහැණු ළමයින්ට ගබ්සා කිරීමේ සත්කාර සඳහා ප්‍රවේශය නොමැති රටේ විශාල ප්‍රදේශ ඇතිවා පමණක් නොව, ප්‍රජනක සෞඛ්‍ය සායනවල රෝගීන්ට එරෙහිව ශාරීරිකව අවහිර කිරීම හෝ ප්‍රචණ්ඩත්වයට තර්ජනය කිරීම සම්බන්ධයෙන් වරදකරුවන් වූ පුද්ගලයින්ට සමාව දීමෙන් ට්‍රම්ප් කාන්තා ආරක්ෂාව නොසලකා හැරීම පෙන්නුම් කර ඇත.
"ලිංගික දෘෂ්ටිවාදය" ලෙස හඳුන්වන දේ පිළිබඳ ට්‍රම්ප්ගේ අදහස්, කාන්තා සහ ලෙස්බියන්, සමලිංගික, ද්විලිංගික සහ සංක්‍රාන්ති ලිංගික (LGBT) හි විරුද්ධවාදීන් විසින් දිගු කලක් භාවිතා කරන දෙයකි. 
මැකරීනා සාස්
විධායක අධ්‍යක්ෂ, කාන්තා අයිතිවාසිකම් අංශය
ඇමි බ්‍රවුන්ෂ්වීගර්
සහකාර අධ්‍යක්ෂ,